Οι ποινικές διώξεις στον Εμφύλιο

Ο εμφύλιος πόλεμος, για ορισμένους, ξεκίνησε τη νύχτα 30 προς 31 Μαρτίου του 1946, όταν ομάδα ανταρτών επιτέθηκε στη δύναμη Χωροφυλακής που έδρευε στο Λιτόχωρο.

Η άποψη του ΚΚΕ και της Αριστεράς λέει πως ο εμφύλιος πόλεμος είχε ξεκινήσει μονόπλευρα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, τον Φεβρουάριο του 1945, οπότε και ξεδιπλώθηκε ένα τεράστιο πογκρόμ λευκής τρομοκρατίας εναντίον των ΕΑΜιτών, των κομμουνιστών και των αριστερών πολιτών από τους αντιπάλους τους.

Για την Αριστερά ο εμφύλιος πόλεμος και από τις δύο πλευρές αρχίζει επίσημα τον Οκτώβριο του 1946 όταν ενοποιούνται οι αντάρτικες ομάδες και δημιουργείται ενιαίο αντάρτικο αρχηγείο.

Το ένταλμα σύλληψης για την υπόθεση Πανωλιάσκου (07-06-1947) | 

Δηλαδή όταν εμφανίζεται συγκροτημένος αντάρτικος στρατός που στη συνέχεια πήρε την ονομασία Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Είναι γεγονός ότι από τα μέσα του 1946 το ΚΚΕ βρίσκεται σε κατάσταση ημιπαρανομίας, η οποία θα διαρκέσει ώς τις 27 Δεκεμβρίου του 1947 που δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβέρνησης» ο Α.Ν. 509 και όλες οι ΕΑΜικές οργανώσεις και το ΚΚΕ τέθηκαν και τυπικά εκτός νόμου.

Αν και δικαστικές διώξεις σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη γίνονται -σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής- σε όλη τη διάρκεια της μεταβαρκιζιανής περιόδου, στον ποινικό του φάκελο στην Ασφάλεια υπάρχουν εντάλματα σύλληψης από τον Ιούνιο του 1947. Δεν γνωρίζουμε αν το προηγούμενο διάστημα (προ του Ιουνίου του 1947) οι δικαστικές διώξεις συνοδεύονταν κι από εντολή σύλληψης. Πιθανότατα όχι.

Επιπλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι από τα μέσα του 1947 ο εμφύλιος πόλεμος γίνεται οξύτερος και οι αρχές αντιλαμβάνονται πως ο Ζαχαριάδης έχει περάσει στην παρανομία ή εντός Ελλάδας ή έχοντας διαφύγει στο εξωτερικό. Η αφορμή για τέτοια συμπεράσματα δόθηκε τον Μάιο το 1947, όταν ο ηγέτης του ΚΚΕ δεν παρουσιάστηκε σε δίκη η οποία γίνεται σε βάρος του ύστερα από μήνυση του Ναπολέοντα Ζέρβα. Για αυτό το θέμα θα μιλήσουμε εκτενέστερα στη συνέχεια.

Το πρώτο ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη -που υπάρχει στον ποινικό του φάκελο- φέρει ημερομηνία 7-6-1947. Εχει εκδοθεί από τον ανακριτή του 4ου Τμήματος του Πλημμελειοδικείου Αθηνών. Το ένταλμα του ανακριτή αναπαρήγαγε δύο ημέρες αργότερα η Υποδιεύθυνση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών (ΥΓΑΑ).

Στα δύο εντάλματα ζητείται και η σύλληψη του Μ. Πορφυρογένη, μέλους τότε της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Και οι δύο κατηγορούνται για ηθική αυτουργία στον φόνο του Κώστα Πανωλιάσκου, γνωστού Χίτη, συνεργάτη των Γερμανών στα χρόνια της Κατοχής και πρωταγωνιστή στη λευκή τρομοκρατία στην πρωτεύουσα μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας.

Για την Ιστορία, αναφέρουμε ότι ο Κ. Πανωλιάσκος τραυματίστηκε από τρία άτομα -«από ανθρώπους του σιναφιού του» έγραψε ο “Ριζοσπάστης”- στις 8-7-1946. Λίγες ημέρες μετά απεβίωσε και στην κηδεία του (15-7-1946) παρέλασε όλος ο συρφετός του δωσιλογισμού.

Δεύτερο ένταλμα σύλληψης του ηγέτη του ΚΚΕ εκδίδεται στις 28-6-1947 από την ΥΓΑΑ σε εκτέλεση καταδικαστικής απόφασης σε βάρος του (3 χρόνια φυλάκιση και χρηματική ποινή ενός εκατ. δρχ.) για συκοφαντική δυσφήμηση διά του Τύπου σε βάρος του Ναπολέοντα Ζέρβα.

Στις 4-7-1947 ο διοικητής της υπηρεσίας καταδιωκτικών της ΥΓΑΑ, Θ. Ρακιντζής, εκδίδει εντολή «προς τας ανωτέρας διοικήσεις Χωροφυλακής» όλης της Ελλάδας με την οποία ζητάει την αναζήτηση και σύλληψη των Ζαχαριάδη και Πορφυρογένη για τις υποθέσεις Πανωλιάσκου και Ζέρβα. «Να παρακαλέσωμεν- γράφει- όπως εκδόσητε ευρείας αναζητήσεις διά την ανακάλυψιν και σύλληψιν των διωκόμενων, γνωρίζοντες ημίν εν καιρώ».

Στις 18-7-1947 από το Εκτακτο Στρατοδικείο Κορίνθου εκδίδεται ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για κατάρτιση ομάδας, κατοχή πολεμικού υλικού κ.λπ. Το ένταλμα αυτό επαναλαμβάνεται από την ΥΓΑΑ στις 12-9-1947 όπου οι κατηγορίες που αναφέρονται είναι: παράνομη στρατολογία, κατάρτιση ομάδας, κατοχή πολεμικών όπλων.

Στις 12-9-1947 εκδίδεται από την ΥΓΑΑ ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για εξύβριση, διά του Τύπου, του βασιλιά Παύλου και της βασίλισσας Φρειδερίκης. Το ένταλμα αυτό εκδόθηκε σε εκτέλεση αντίστοιχου εντάλματος της 4-9-1947 του ανακριτή του 11ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών. Για την υπόθεση αυτή θα μιλήσουμε στη συνέχεια.

Στις 22-9-1947 υπάρχει άλλο ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη από την ΥΓΑΑ - σε εκτέλεση καταδικαστικής απόφασης του Εφετείου Αθηνών (7 μήνες φυλάκιση και 200.000 δρχ. πρόστιμο- για παράβαση του νόμου 5060 του 1931 «Περί Τύπου...».

Στις 22-10-1947 από τον ανακριτή του 6ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών εκδίδεται ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για παράβαση του πρώτου άρθρου του Γ’ ψηφίσματος/1946. Το ένταλμα αυτό αναπαρήγαγε στις 11-11-1947 η ΥΓΑΑ. Παρόμοιο ένταλμα σύλληψης εκδίδεται στις 16-6-1949 από τον εισηγητή του Εκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών.

Επίσης σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη για παράβαση του Γ’ Ψηφίσματος βγήκε κατασχετήριο, προφανώς περιουσιακών στοιχείων, στις 9-7-1949. Αλλο κατασχετήριο, σε εκτέλεση απόφασης του 7ου Τμήματος του Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών, διαβιβάστηκε από την ΥΓΑΑ στις 13-6-1952.

Το ένταλμα σύλληψης για παράβαση του Γ’ Ψηφίσματος (16-06-1949) | 

Το Γ’ Ψήφισμα ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 18 Ιουνίου του 1946. Η πλήρης ονομασία του ήταν «Περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότητα του κράτους».

Με την ψήφισή του το ΚΚΕ ήταν νόμιμο μόνο τυπικά. Στο πρώτο άρθρο του Ψηφίσματος προβλεπόταν η ποινή του θανάτου για οποιονδήποτε είχε σκοπό «να αποσπάση εν μέρος εκ του όλου της Επικρατείας ή να ευκολύνη τα προς τούτο το τέλος τείνοντα σχέδια συνόμωσεν ή διήγειρε εις στάσιν ή συνεννοήθη με ξένους ή κατήρτισεν ενόπλους ομάδας ή έλαβε μετοχήν εις τοιαύτας προδοτικάς ενώσεις».

Τρεις μόλις μέρες μετά την ψήφιση από τη Βουλή του Γ’ Ψηφίσματος συγκροτήθηκαν τα πρώτα έντεκα έκτακτα στρατοδικεία στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά, στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Δράμα, στην Ξάνθη, στην Αλεξανδρούπολη, στα Γιάννενα, στην Κοζάνη, στη Φλώρινα και στη Λάρισα, των οποίων οι αποφάσεις ήσαν τελεσίδικες. Σε λίγο άρχισαν και οι εκτελέσεις.

Στις 10-9-1948 ο Νίκος Ζαχαριάδης ως αρθρογράφος και ο Μανώλης Γλέζος ως αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» με εντολή του βασιλικού επιτρόπου του Εκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών παραπέμφθηκαν σε δίκη, μεταξύ άλλων για τη δημοσίευση στον «Ριζοσπάστη» στις 8-10-1947 άρθρου του πρώτου με τίτλο «Υπερ Βωμών και Εστιών».

Το άρθρο αυτό αναφερόταν στην 3η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, της οποίας οι βασικές αποφάσεις δημοσιεύτηκαν στον «Ριζοσπάστη» της ίδιας ημέρας. Πρόκειται για την Ολομέλεια που αποφάσισε το ολοκληρωτικό πέρασμα του ΚΚΕ στην ένοπλη πάλη. Δέκα μέρες αργότερα η κυβέρνηση των Αθηνών απαγόρευσε την κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» και άλλων κομματικών και ΕΑΜικών εντύπων. Το τελευταίο, νόμιμο, φύλλο της εφημερίδας του ΚΚΕ κυκλοφόρησε στις 18 Οκτωβρίου 1947.

Σχόλιο των αρχών σε ένταλμα για το πού βρίσκεται ο Ζαχαριάδης (14-9-1947) | 

Στις 6-11-1951 η ΥΓΑΑ εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του ηγέτη του ΚΚΕ, σε εκτέλεση εντάλματος του ανακριτή του 4ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών, για συνωμοσία, διέγερση στάσεως, απόσπαση μέρους ή όλου της επικρατείας κ.λπ.

Η ίδια υπηρεσία την 1η-9-1952 εκδίδει ένταλμα σύλληψης κατά του Ν. Ζαχαριάδη, σε εκτέλεση βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών, για εσχάτη προδοσία «πραχθείσα εν Αθήναις και αλλαχού από τον Ιούνιον του 1946 μέχρι του έτους 1950».

Στον ποινικό φάκελο του Ν. Ζαχαριάδη υπάρχουν και οι κατά καιρούς αποφάσεις παύσης της δίωξής του λόγω παραγραφής για κάποια από τα αδικήματα που του προσήφθησαν κατά καιρούς. Επίσης πίσω από ορισμένα εντάλματα σύλληψης υπάρχουν σύντομες αναφορές των αστυνομικών που επιφορτίστηκαν να τα εκτελέσουν καθώς και πληροφορίες της υπηρεσίας.

Από αυτές τις σημειώσεις πάνω στα εντάλματα διαπιστώνουμε ότι τον Ιούνιο του 1947 οι αρχές θεωρούσαν ότι ο Ζαχαριάδης δραπέτευσε στη Γαλλία. Η πληροφορία αυτή δεν ευσταθούσε. Απλά στηριζόταν σε παραπλανητικό δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» (26-6-1947) ότι ο Ζαχαριάδης βρισκόταν στο Στρασβούργο για να εκπροσωπήσει το ΚΚΕ στο συνέδριο του Γαλλικού Κ.Κ. Δεν πήγε ποτέ σ’ αυτό το συνέδριο.

Μια άλλη πληροφορία που γράφτηκε σε ένταλμα τον Νοέμβριο του 1947 βεβαίωνε για τον Ζαχαριάδη: «Κατά μίαν πληροφορίαν ευρίσκεται εις Γιουγκοσλαυίαν κατευθύνων εκείθεν τον αντάρτικον αγώνα και κατ’ άλλην εις το Στρατηγείον του Μάρκου».

Οι δύο υποθέσεις για συκοφαντική δυσφήμηση

Από τις κατηγορίες σε βάρος του Ζαχαριάδη που αναγράφονται στα προαναφερόμενα εντάλματα σύλληψης θα σταθούμε πιο αναλυτικά στις υποθέσεις για συκοφαντική δυσφήμηση του Ν. Ζέρβα και του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης.

❶ Η υπόθεση Ζέρβα

Στις 4 Απριλίου του 1947 δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» πρωτοσέλιδο άρθρο του Νίκου Ζαχαριάδη με τίτλο «Αβυσσος Αβυσσον επικαλείται». Στο άρθρο αυτό ανάμεσα σε άλλα αναφερόταν: «Ο ποντικός Ζέρβας, τόχει πιο εύκολο και βολικό να επιδίδεται σε λεονταρισμούς στη Βέροια -που κι αυτούς τους διαψεύδει την άλλη μέρα!- και να οργανώνει προσωπικά τη δολοφονία του Ζέβγου στη Θεσσαλονίκη, παρά να βγει και να μετρηθεί με το στρατηγό Μάρκο και το στρατό του».

Οι δηλώσεις του τότε υπουργού Δημοσίας Τάξεως Ν. Ζέρβα στη Βέροια, στις οποίες αναφέρεται ο Ζαχαριάδης -και τις οποίες, στη συνέχεια, διέψευσε ο ίδιος ο Ζέρβας-, έχουν ως εξής: «Εως τώρα τα κατά του κομμουνισμού ληφθέντα μέτρα δεν ήσαν οία έπρεπε να είναι. Πρέπει να γνωρίζετε ότι εις την τρομοκρατίαν θα εφαρμοσθή δέκα φορές τρομοκρατία, εις τον όλεθρον δέκα φορές όλεθρος, και εις την σφαγήν δέκα φορές σφαγή» (Εφημερίδα «Φως» της Θεσσαλονίκης, 23-3-1947).

Η εντολή Ρακιντζή προς τη Χωροφυλακή για σύλληψη Ν.Ζ. και Μ.Π. (04-07-1947) | 

ΟΖέρβας προχώρησε σε μήνυση κατά του Ζαχαριάδη κατηγορώντας τον για συκοφαντική δυσφήμηση. Η μήνυση εκδικάστηκε στο διάστημα από 14 ώς 17 Μαΐου του 1947 και είχε αποτέλεσμα την καταδίκη του ηγέτη του ΚΚΕ.

Λίγες ημέρες νωρίτερα το Π.Γ. της Κ.Ε. του κόμματος είχε λάβει απόφαση να μην παραστεί ο Ζαχαριάδης στη δίκη, ενώ ο ίδιος είχε αρθρογραφήσει για το θέμα στον «Ριζοσπάστη» 13-5-1947. Η αλήθεια είναι ότι ο Ζαχαριάδης δεν παρέστη στη δίκη γιατί είχε διαφύγει στο εξωτερικό από τις 6-4-1947.

Αλλά και αυτό να μη συνέβαινε δύσκολα θα παρουσιαζόταν με τις συνθήκες που επικρατούσαν (Βλέπε αναλυτικά: «Ν. Ζαχαριάδης «Υπερ Βωμών και Εστιών- Απαντα τα δημοσιευμένα 1946-1947», Ερευνα- ιστορική επιμέλεια Γιώργος Πετρόπουλος, Ν. Χατζηδημητράκος, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2013, σελ. 467- 470, 479- 483 κ.ά.).

❷ Η υπόθεση του βασιλικού ζεύγους

Στις 2 Αυγούστου 1947 ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε ρεπορτάζ από τα εγκαίνια που πραγματοποίησε η Φρειδερίκη σε θερινή κατασκήνωση στη Θεσσαλονίκη, ενώ στην πρώτη σελίδα του, υπό τον τίτλο «‘‘ΑΙ ΕΘΝΙΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΙ’’ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ», δημοσιεύτηκε το παρακάτω κείμενο: «Ο Ραδιοφωνικές Σταθμός του Δημοκρατικού Στρατού σχολιάζοντας χθες το πρωί την παρασημοφορία του Παύλου είπε τα έξης: «Η μοναρχοφασιστική κυβέρνηση παρασημοφόρησε τον Παύλο για τις εξαιρετικές του υπηρεσίες.

Πραγματικά οι στυλοβάτες της βασιλομεταξικής δικτατορίας, που τώρα κλείνουν τα 11 τους χρόνια στην Ελλάδα, προσέφεραν αρκετές υπηρεσίες στην πατρίδα τους.

Θα θυμίσουμε ένα γεγονός αρκετά γνωστό: τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί προχωρούσαν προς την Αθήνα και ο Γεώργιος ετοιμαζόταν να αναχωρήσει στο εξωτερικό. Στο μεταξύ οι Γερμανοί είχαν προτείνει μέσω της Φρειδερίκης στον Παύλο να μείνει στην Αθήνα και να τον ανακηρύξουν βασιλιά.

Ο Παύλος είχε δεχθεί. Ολα αυτά όμως τα μυρίσθηκε ή Ιντέλλιτζενς Σέρβις που μαζί με το Γεώργιο ανάγκασαν τον Παύλο να τους ακολουθήσει στην Αίγυπτο. Οταν οι Γερμανοί μπήκαν σε λίγο στην Αθήνα, μιλούσαν ανοιχτά πια για προδοσία».

Ολο αυτό το γεγονός είναι πολύ γνωστό στον πολιτικό κόσμο, που τώρα όμως έχει καταπιεί τη γλώσσα του. Συνεχίζοντας ο εκφωνητής του Σταθμού, ανέφερε και το έξης χαρακτηριστικό επεισόδιο:

«Στην Κρήτη ο Παύλος και η Φρειδερίκη είχαν εγκατασταθεί σ’ ένα ξενοδοχείο στη Νεάπολη. Μαζί τους είχαν πάρει και δυο κουβερνάντες για το παιδί τους.

«Το Φως» της Θεσσαλονίκης στις 23-3-1947 με τις δηλώσεις του Ν. Ζέρβα στη Βέροια | 

Οι Αγγλοι όμως δεν δέχθηκαν να πάρουν και τις κουβερνάντες στην Αίγυπτο και έτσι τις άφησαν στην Κρήτη. Οταν έπειτα από λίγες μέρες οι Γερμανοί έμπαιναν στη Νεάπολη, κατάπληκτος ο κόσμος έβλεπε στα σκαλιά του ξενοδοχείου τις δύο κουβερνάντες με ψηλά το χέρι να φωνάξουν υστερικά: ‘Χάιλ Χιτλερ!’». Και ο εκφωνητής κατέληξε: «Αυτές είναι μερικές από τις εξαιρετικές υπηρεσίες του Παύλου και της κλίκας του»».

Η δίωξη που ασκήθηκε στη συνέχεια για συκοφαντική δυσφήμηση κατά του βασιλικού ζεύγους, εκτός από τον Ζαχαριάδη, συμπεριλάμβανε επίσης: τον Κώστα Τσαλόγλου, υπεύθυνο του «Ριζοσπάστη», τον διευθυντή της εφημερίδας Κώστα Καραγιώργη, τον Βασίλη Κόμη, τυπογράφο, τον Μ. Παρτσαλίδη, γραμματέα του ΕΑΜ και μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ, και τον Κώστα Γαβριηλίδη, ηγέτη του Αγροτικού Κόμματος και ανώτατο ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ.

Το δημοσίευμα για το βασιλικό ζεύγος στον «Ριζοσπάστη» (2-8-1947) | 

Το Βούλευμα 5555 της 27ης/9/1947 του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθήνας -το οποίο υπάρχει στον φάκελο του Ν. Ζαχαριάδη- αποφάνθηκε τελικά να μην αποδοθεί κατηγορία για συκοφαντική δυσφήμηση κατά του βασιλικού ζεύγους στον ηγέτη του ΚΚΕ όπως και στους Μήτσο Παρτσαλίδη και Κώστα Γαβριηλίδη.

Αντίθετα, παρέπεμψε σε δίκη τους άλλους τρεις, αλλά είχε συλληφθεί μόνο ο Κ. Τσαλόγλου καθώς οι Καραγιώργης και Κόμης είχαν βγει στην παρανομία.

 Νικόλας Ζηργάνος, Γιώργος Πετρόπουλος, Νίκος Χατζηδημητράκος - 

#efsyn.gr